Drukuj stronę Miasto i Gmina Uzdrowiskowa Muszyna
[+] Informacje Miejskie [-] Informacje Turystyczne [-] Działalność Gospodarcza [+] Kontakt




























Architektura sakralna

Strona główna -> Atrakcje -> Historyczne -> Cerkwie -> Architektura sakralna

Ogólna charakterystyka (zachodnio-łemkowskiej) architektury sakralnej

Charakterystykę cerkwi łemkowskiej rozpocząć należy od opisania jej typowego trójdzielnego układu odpowiadającego wymogom liturgii wschodniej. Są to budynki drewniane o konstrukcji zrębowej budowane na planie wydłużonego prostokąta podzielonego na trzy człony. W pierwszym pomieszczeniu od zachodu podczas nabożeństwa przebywały kobiety, stąd jego nazwa "babiniec". Następny człon stanowiła szersza i wyższa nawa przeznaczona dla mężczyzn. Ostatnim elementem było prezbiterium (sanktuarium), przeznaczone wyłącznie dla duchowieństwa, wielkością zbliżone do babińca. Każda część była zbudowana na rzucie kwadratowym, co rozbijało centralny akcent środkowej nawy. Nawy nakrywane były mniej lub więcej zgeometryzowanymi kopułami w konstrukcji zrębowej, zakrytymi zewnętrznymi obudowami z gontów. Ze względu na cerkiewny charakter tych obiektów zwieńczenie kopuł i dachów nad każdym członem było baniaste. Z czasem przybrały one kształt hełmów cebulastych ze ślepymi latarniami. Prezbiterium kryte jest zazwyczaj dachem trójspadowym, zawsze z baniastą sygnaturką.
Nad babińcem wznosi się najczęściej okalająca go w przyziemiu wysoka dzwonnica - wieża izbicowa z barokowym hełmem konstrukcji słupowo-ramowej. Stropy części cenralnej tj. nawy przybierały często oryginalną postać ośmiu- lub czworobocznych piramid belkowych. Tworzyła się specyficzna gradacja akcentów wysokościowych: od najmniejszej wieżyczki prezbiterium, do hełmu wieży od zachodu.
Ten element konstrukcji zawdzięczały cerkwie łemkowskie polskiemu barokowi, ale tylko w części szczytów, zwieńczeń i detali zdobniczych. Do tradycji wschodniej należy, bowiem "trójdzielność i "trójkopułowość" tych świątyń.
Malowniczość drewnianych cerkwi łemkowskich potęguje jeszcze usytuowanie ich na wzniesieniach, na ogół poza zabudową wiejską, w miarę możliwości przy cieku wodnym (potok, rzeka) oraz otoczenie ich kręgiem drzew. Teren sakralny zamykało kamienne lub drewniane ogrodzenie z gontowym daszkiem i ozdobną bramka. Świątynie ustawiano na prostym, niskim kamiennym cokole z głazów polnych wyrównujących teren. W ciągu ostatnich lat liczba cerkwi ciągle maleje. W 1974 r. było ich ponad 80. Jednak już w dziewięć lat później w 1983 r. określano ją na 64.